Samsun’da Kültürel Çatışmalar

Kültürel çatışma aslında kültürler arasında ayrılıklardan ve zıtlıklardan kaynaklanmaktadır. Her toplum içerisinde kendini yansıtan özgün kültürler bulunmaktadır. Bunun nedeni ise her toplumda geçmişte yaşanmışlıkların farklı olmasıdır. Bu süreçte farklı kültürlerin izlerini taşıyan insanlar, bir arada bulunabilirler.

İnsanlar açısından farklı kültürlerin benimsenmesi ve birtakım sonuçların doğması gibi sürecin içerisinde olumsuz etken kültürel çatışmadır. Bu süreçte Samsun’da kültürel çatışmalar da zamanla geçmişten başlayarak birçok farklı kültüre sahip insanın bir araya gelmesiyle oluşmaya başlamıştır.

İnsanların birbirlerinin düşüncelerini, davranışlarını ve tutumlarının birbirleriyle çatışmaları sonucunda meydana gelen kültürel çatışmanın en temel kaynağı düşünceler değil, yetiştikleri kültürlerin farklı olmasıdır. Her insanın benimsediği farklı kültür yapıları bulunmaktadır.

Samsun’da yaşanan kültürel çatışmalar da eski tarihten itibaren farklı bölgelerden gelen insanlarla beraber başlamıştır. Örneğin giyim, el dokumaları ve yöresel yemekleri her geçen gün değişime uğramıştır. Ayrıca insanlar arasında etkileşim ve dil konusunda da kültürel çatışmalar her şeyden önce daha fazla görülmeye başlanmıştır.

Kültürel çevrelerden yahut kültür alanlarından meydana gelen bu kültürel çatışma kavramı, çeşitli bölgelerin içerisinde yaşayan farklı kültürleri merkez alarak ve bölgelere ait yayılmanın sınırlarını belirlemek amacıyla meydana çıkartılmıştır.

Bir kültür alanı olarak belli çevreyle ilgili bir ya da daha fazla geçim tarzını tanımasıyla karakteristik kültür örüntüsü sergilemektedir. Bu da genelde kültür kompleksi adı verilen ortak özellikleri paylaşmak amacıyla coğrafi bölgelerin alanlarını belirler. Coğrafi alanları tanımlamak için komşu bölgelerin kültürel varlıklarını kullanması gibi amaçlar da dikkate alınır. Bu şekilde kültürel alanlarda ya da kültür çevresinde kültür öbeklerinin özelliklerini bulunduran bir küme kompleks olarak görülmektedir.

İki veya daha fazla kültür farklılıklarının karşılaşması sonucunda meydana gelen bir karışık durumu ifade ederken, diğer yandan da kültürlerin karşılaşması farklı sonuçlar da doğurabilir. Bazı zamanlarda kültürel çatışmayla karşılaşmadan daha olumlu sonuçlar da görülebilir. Sağlanan uyum, katılım ve anlaşmak gibi davranışlar karşıt olan yok etmeler ve çatışmalar gibi kavramlardan üstün gelebilir. Kültürel çatışmadan meydana gelen sömürü, farklı kültürlerin birbirini içermesi, ortadan kaldırma, işgal etme gibi kültürel pratikler ne olursa olsun göz ardı edilmemelidir.

Samsun ilinde kültürel çatışmalar son zamanlarda ülke bazında görülen çatışmalar gibi artış göstermektedir. Bir yandan gelen kişilerin benimsenememesi diğer yandan da sağlanan anlaşma bazen kafalarda karışıklık yaratmaktadır. Dil olarak ilerleme sağlamak isteyenler için kültürel gelişmeler avantaja çevrilirken, kendi dilimizde oluşabilecek karışıklığa izin verme de bir kültürel çatışmadır. Farklı görüşler sonucunda dil, din ve ırk kavramları sonucunda ağır sonuçlar da görülmeye başlanılmıştır. 

Uyuma Önem Verenlerin Kararı Kültür Göçü

Kültür göçü, aslında bir toplumun ya da topluluğun bir yerden başka bir yere taşınması veyahut göç etmesiyle gerçekleşen kültürel göçtür. Toplum açısından bir grup gibi düşünüldüğünde bir kişinin göç etmesi aynı zamanda kültür kalıbını da göç ettirmektir.

Tarihsel süreç içerisinde görülen ya da yaşanmış göçlere bakıldığında taşınma, sürgün, mübadele ve yer değiştirmeler de bir kültür göçü olarak algılanabilmektedir. Bir bölgede kültürel hayat şekillerinden, gelenek ve göreneklerden, yaşantılardan korunarak başka yere taşınmayı deneyimlemek de bir kültür göçüdür. Aslında kültürel yayılma olarak da düşünebileceğimiz bu göç türü küreselleşme çağında daha da hızlanmıştır.

Bireylerin Karşılaştığı Kültür Şoku

Samsun içerisinde ya da dünyanın her yerinde kendi kültürünün dışında bir kültürle yeni tanışan, o kültürün içinde de yaşamaya başlayan bireyin karşılaştığı ve adapte olmaya çalıştığı bir durumdur. Bir kültüre ait bireyin, tanımadığı ya da daha öncesinde hiç yaşamadığını gördüğü farklı bir toplumsal alanda çevreye girdiği ve uymakta zorluk çektiği bir şok türüdür. Uyum konusunda sıkıntı, bunalma ya da zorluklar sonucunda gösterilen bir tepki de denilebilir.

Yeni bir kültür çevresiyle karşılaşan bir kişi kendini ve yeni adapte olmaya çalıştığı kültürü tanıma aşamasında şaşkınlıklar meydana gelir. Bu da kişiler arasında ya da toplumsal ilişkilerde sorun çıkartabilir. Kimi insanlar kültürel şoku daha hızlı atabilirken, kimi insanlarda bu süre biraz daha uzun sürebilir ve boşluk hissi verebilir.  Daha önceden de denildiği gibi bu kadar olumsuz sonuçlar elde edilse de bazı durumlarda olumlu sonuçlar da alınabilir.

Kültür şoku, kültürel değişimler sonucunda bazı durumlara yol açarken, bazen kültür şokunda inkara da neden olur. Hatta kişinin ait olduğu eski kültürleri de inkar ederek yeni kültürlere dahil olmasına neden olur. Yani burada anlatılmak istenen şey, eski kültürünü inkar ederek yeni kültüre son derece hızlı bir şekilde dahil olunmaktır.

Kültür şokunda görülen durumlara göre bir boşluğa düşüş gerçekleşebilir. Bunun nedeni ise toplumsal çevreyi anlamlandırmanın ve çevreyle ilişki yaşanılabileceğinin kurulması üzerine olması gereken temel araçtan ve kültürden yoksundur. Bu nedenle toplumsal çevreye giriş yapan bireyler genelde kendisi gibi yetişen insanlarla grup oluştururlar.

Değişim Sonucu Kültür Yozlaşması

Kültürün kendi içerisinde belli özelliklerini kaybetmesine neden olunduğunda bu yozlaşma olmuş olur. Kültürün bozulması ya da kültürler arasında kaybolma gibi de adlandırılan bu durum, kültürel değişimler sonucunda ortaya çıkmaktadır. Yozlaşma asli özelliklerini ve kültürün yapılarını kaybederek uzaklaşmasına neden olurken, kültürel yozlaşma toplumsal grupların kültürlerini farkında olmadan değiştirmesine, bozmasına ya da dikkat edilmemesine neden olur.

Kültürel Asimilasyon

Asimile olmak ve asimilasyon, iki farklı kültürler arasında oluşur. Asimilasyon, bir toplumsal yapı üzerinden ya da kültürel farklılığı gören bir kişinin, gurubun ya da topluluğun egemenliği ile nitelikleri görünmeyecek biçimde bütünleştirme ve eritme sürecini gösterir. Genelde olumsuzlukların yer aldığı bu terim yalnızca Samsun’da değil dünya çapında yaşanılan bir durum olmuştur.

Kültürel asimilasyon, birden fazla kültürün yan yana barınmasını ve aynı anda yaşanmasını zaman zaman eleştiren bir kavram olmuştur. Ancak bu zamana kadar görülen karşılaşmalar asimilasyon olarak sonuç almadığı gibi kabul ederek birden fazla kültürün yaşandığını da gösterebilmektedir.

Doğal Sonuç Olan Kültürel Bozulma

Belli bir kültürün aşınmaya uğraması zamanla olur ya da etkisini yitirmesi denilebilir. Kültürel çatışmaya neden olabilen kültürel bozulma, belli bir kültür için var olan temel kalıpların, ilkeler ve özellikler olarak olumsuz yıpranmasıdır. Bu durum aslında bir süreci ifade eder. Zamanla değişim gösteren kimi kültürel yapılar, örüntüler ve özellikler hayata tutunamaması ya da hayatın dışına çıkması gibi durumlar kültürel değişimin meydana çıkardığı bir kavram olmuştur. Zamanla değişim gösteren kültürlerin yapısında doğal olarak bir bozulma görülebilir. Bu durum pek çok farklı etkene bağlı olarak gerçekleşebilir. Bu olumsuzluklardan kültürü korumak adına muhafaza edilmek için davranışlar geliştirilebilir.

Temel Özellik Kültürel Değişme

Kültürel değişim ise kültürel bir zamanda meydana gelen ve değişimlerle beraber başkalaşmaları da kapsar. Kültürel değişimler genelde kültürün temel bir özelliği olmaktadır. İçten ya da dış ortamlardan da değişim meydana gelebilir. Herhangi bir kültürde iç dinamikler ve özellikler, içten değişme ya da dıştan müdahale olarak birbirlerini doğurmaktadır. Kültürel değişimlerde daha çok farklı iki kültürlerin karşılaşması sonucu uzak durulamayacak bir gerçekliktir.

Oluşum Gösteren Kültürel Etkileşim

Kültürel etkileşim olarak tanımlanan kültürler arasında bulunan karşılaşmaları ve temas etmeleri sonucunda gerçekleşen yeni bir etkileşimdir. Kültürler belli bir yer içerisinde oluşum gösteren ve taşınabilecek bir boyuta sahip yapılardır. Geçmiş zamanlardan bugüne kadar kültürler arasında taşınma ile bu şekilde yahut kültür çevresinin etkileşimlerinden oluşmaktadır. Kültür çevresinin kişiler, gruplar, yapılar ve özelliklerini kültürel etkileşimden sebep kılmaktadır.