Birazcık Mazi: Eyy Gidi Rus Pazarı!

90’lı yılların Samsun’unu bilenler geçmişe dair anıları yad ederken “Eyy gidi Rus Pazarı!” demekten kendilerini alamazlar. Şimdiki adıyla Yabancılar Çarşısı, eski adıyla Rus Pazarı…

Sovyetler Birliği Dağıldı, Kapılar Açıldı!

1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte ülkenin sınır kapıları da açıldı. Zaten ekonomik olarak zor durumda olan Ruslar, Karadeniz Bölgesi’nin şehirlerine akın ettiler. Samsun’da bu akından nasibini aldı. Her ilde sokaklarda tezgah açan Rusları görmek mümkündü o yıllarda. Ülkelerinden çıkarken yanlarında getirdikleri ne varsa satıyorlardı.

Askeri Üniformasını Satan Ruslar Vardı!

Ruslar, Türkiye piyasasını bilmiyordu. Bu da mallarını epeyce ucuza satmalarına neden oldu. Karadeniz halkı bundan faydalanarak Rusların sattığı ne var ne yoksa kapış kapış alıyordu. Birçok şehirde satış yapan Ruslar ev eşyalarından oyuncağa kadar pek çok şey satıyordu. Hatta askeri üniformasını, madalyonunu satan Ruslara bile rastlanıyordu. Samsun’da o dönem Rus Pazarı adıyla anılan çarşı şehir halkının yanı sıra şehir dışından gelen herkesin de uğrak yeriydi.

O dönemlerde Samsun’un simgeleri arasına yerleşen Rus Pazarı’nın adı bugün Yabancılar Çarşısı… Çarşı Samsun ekonomisine ve kültürüne sağladığı katkılara bugün de devam ediyor.

Eskiden ticaret yaparak para kazanmak için Türkiye’ye gelen yabancıların konumlandığı bu çarşı şimdi Türklerin hakimiyetinde. Ama sayısı az olmakla birlikte Gürcüler de ticaret yapıyor. Dünün Rus Pazarı, bugünün Yabancılar Çarşısı’nda giyim, hediyelik eşya, balıkçılık malzemeleri gibi pek çok şey satılıyor. Çarşıda ayrıca lokantalar da var. Samsun’a gelenlerin hala mutlaka görmesi gereken yerlerden biridir.

Rus Pazarı 1989 Yılında Kuruldu!

Samsun’daki Rus Pazarı ilk olarak 1989 yılında Büyük Otel’in arkasında kuruldu. Pazarın alanı o dönemde geniş değildi ve 15 – 20 kadar esnaf satış yapıyordu. Rusların akınından sonra ardından Gürcüler, Ermeniler, Azeriler de gelerek çarşıdaki yerlerini almaya başladılar. Samsunlu tüccarlar da yavaş yavaş yabancıların yanında tezgahlar açmaya başladılar. Çarşı gittikçe büyüyordu…

Geceden Otobüslerle Geliyorlardı!

Dönemin Samsun Belediye Başkanı Muzaffer Önder bu alandaki esnafı Samsun Valiliği’nin önünde bulunan ana yola aldırdı. 200 civarında esnaf bu alanda satış yapıyordu. Rus Pazarında o dönem tekstil ürünleri, elektronik eşyalar, çelik eşyalar, ev aksesuarları, takılar satan tezgahlar vardı. Pazarda ertesi gün satış yapacak olan yabancılar geceden otobüslerle geliyordu. Samsunlular yabancılardan ilk malı alabilmek için sabahın erken saatlerinde Rus Pazarı’nı dolduruyorlardı.

Evlerindeki Muslukları Söküp Satıyorlardı!

Samsun’a diğer şehirlerden de hem satış yapmak, hem de alışveriş yapmak için gelenlerin olmasıyla Rus Pazarı’nın namı iyice yürüdü. Yabancıların talebe yetişebilmek için ellerinde mal kalmayınca evlerindeki muslukları söküp sattığına dair rivayetler de Samsun’da halen konuşulur. Ama kendi ülkelerinden getirdikleri malların kalitesi de tartışılmazdı.

Rusların Elindekiler Kısa Sürede Bitiyordu!

Zaman içinde Samsun’una ardından Rize, Trabzon ve Ordu gibi bazı şehirlerde de bu gibi pazarlar kurulmaya başlandıysa da ömürleri uzun olamadı. Şimdi Türkiye’de o yıllardan bugüne kadar hala ayakta kalmayı başarmış olan sadece Samsun’daki Yabancılar Çarşısı.

Rus Pazarı’nda o yıllarda yabancıların elindeki mallar halkın yoğun ilgisinden dolayı kısa sürede tükeniyordu. Sık sık Rusya’ya gitmek zorundaydılar. Ruslar, bu kez ticareti tersine çevirmeye başladılar. Bir dönem Samsun’dan mal alan Rusların bunları ülkelerine götürüp sattıkları ve geri geldikleri bilinir. Böylece Türkiye – Rusya arasında küçük çaplı bir karşılıklı ticaret başlamış oldu.

Yabancılara Yasak Geldi!

Türkiye ekonomisine Samsun Rus Pazarı’nın katkısı o yıllarda çok büyük olmuştur. Ancak yıllar önce Samsun Yabancılar Şube Müdürü’nün yabancılara yasak getirmesinin ardından Samsun’a veda etmek zorunda kaldılar. O arada Samsun’da birkaç kişinin yaşamını yitirdiği sel felaketi de yaşandı. Rus Pazarı da bu selden nasibini aldı. Zamanla Samsun’da alışveriş merkezlerinin açılmasıyla her ne kadar çarşıdaki esnafın işleri sekteye uğrasa da Yabancılar Çarşısı’nda ticari faaliyetler hala devam ediyor.